9. sınıf din kültürü dersi Değer Nedir ve Nasıl Oluşur? konu anlatımı

Değer Nedir ve Nasıl Oluşur?

Değer, bir toplumda benimsenmiş ve yaşatılmakta olan her türlü duyuş, düşünüş, davranış, kural ve kıymettir. Değerlerin toplamı, kültürü oluşturur.
Kültür, anlam olarak çok boyutlu bir kavramdır. Kültürü kısaca şöyle tanımlayabiliriz: Kültür, toplumların her alandaki kazanımları ve bunların semboller yoluyla kuşaktan kuşağa aktarılması sonucu oluşan değerler bütünüdür. Kültür, açık ya da gizli davranış kalıplarından oluşabilir. Tarihî bir süreç içinde oluştuğundan geleneksel düşünceler ve buna dair değerler kültürün temelini oluşturur.
Değerler bir toplumun kimliğidir. Toplumun sosyal alışkanlıklarının tüm göstergeleri bu kimlikte yer alır. Toplumda yaşayan insan bireyleri, ne kadar farklı davranış biçimleri ortaya koyarlarsa koysunlar, üyesi olduğu toplumun mayasını taşıdıklarından kendilerini mutlaka ele verirler. Bu açıdan kendi değerlerimizi mutlaka iyi anlamalı, iyi değerlendirmeliyiz. Değerlerin iyi anlaşılması, toplumun geleceğe güvenle bakması ve sosyal hastalıklardan uzak durması için mutlaka gereklidir.
Değerler uzun asırlar boyunca oluşur, canlıdır, ona sürekli bir şeyler eklenir ve bir şeyler sürekli ondan kopar. Ancak bu değişim ve gelişim normal süreç içinde çok yavaştır. Hızlandığı veya yapay olarak hızlandırılmaya çalışıldığı dönemlerde ise bu süreç sancılı olup sosyal düzensizliklere, kargaşa ve anarşiye veya aşırı otoriter yönetimlerin ortaya çıkmasına sebep olur.
Kültürü oluşturan birçok değerler grubu bulunmaktadır. Bunlar genel olarak, bilgi, inanç, sanat, ahlâk, hukuk, töre ve insan bireylerinin elde ettiği yeni yetenekler ve alışkanlıklardır.
Bilgi, insanların akıl yürütme, tecrübe, sınama yanılma, öğreti vb. yollarla elde ettiği çözümler bütünüdür. İnanç, vahiy veya öğretiler çerçevesinde oluşan bağlılıklar, törenler, ayinler ve ibadetlerdir. Ahlâk ve hukuk ise bilgi ve inançlar doğrultusunda ortaya çıkan, kişinin ve toplumun uymak zorunda olduğu norm(ölçü)lardır. Bir sanatkâr sanat yaparken bütün bu öğelerden etkilenir, kendisi de başkalarını etkiler. Zeki ve çalışkan bireyler, öğrendikleri yeni bilgi ve tecrübelerle toplumlarına yenilikler kazandırırlar ve kültürün gelişmesine, yayılmasına sebep olurlar.
Değer kavramı insana özeldir. Söz ve davranışların doğru-yanlış, güzel-çirkin, iyi-kötü şeklinde tanımlanmasını sağlayan temel etken değer anlayışıdır. Bu açıdan güzel-çirkin denildiğinde sanatsal değer ölçüleri, iyi-kötü dediğimizde ahlaki değer ölçüleri, helal-haram denildiğinde de dini değer ölçüleri ön plana çıkar. Bir milleti bir arada tutan bayrak, sancak, tarihsel geçmiş ve zaferler, milli değerler olarak isimlendirilir. Değer ölçülerine göre “değerli” bulunan söz, eylem, davranışlar veya somut varlıklardan her biri “değer” olarak kabul edilir.