10. sınıf türk edebiyatı dersi 2. dönem 1. yazılı soruları ve cevapları

S1-14. Yüzyılda yazılan “Makalât” adlı eser kim tarafından yazılmıştır? Yazılış amacı nedir?(10P)
S2-Divan şiirinin genel özelliklerinden 5 tanesini yazınız.(5 puan)

Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su
Kim bu denlü dutuşan odlara kılmaz çare su

Dest bûsi arzusuyla ger ölürsem dostlar
Kuze eylen toprağum sunun ânunla yâre su

(Dostlar ! eğer onun elini öpme arzusuyla ölürsem)
(Toprağımdan testi yapın ve sevgiliye onunla su verin)

eşk:gözyaşı od:ateş
denlü:denli dutuşan:tutuşmak

S3-Yukarıdaki şiirin 1.beyti günümüz Türkçesine çeviriniz.(10p)

S4-Yukarıdaki şiirin 1.beytin edebi sanatlarından iki tanesinin adını yazıp, nasıl yapıldığını açıklayanız.(10p)

S5-Yukarıdaki şiirin 2. beytini açıklayınız.(10P)

S6-Yukarıdaki şiiri (birim değeri,kafiye şeması,birim sayısı,nazım şekli,ölçü) bakımından inceleyiniz(5P)

S7-Yukarıdaki şiirin teması nedir?(5P)

S8-Kasidenin bölümlerini yazarak birer cümle ile açıklayınız.(15p)

S9-Aşağıdaki açıklamaların karşısına doğru ise (D) yanlış ise (Y) yazınız.(10p)
Nasreddin Hoca fıkralarında dil süslü ve ağırdır. ( )
Ahlaki ve felsefi konularda yazılan rubailer bir dörtlükten oluşan şiirlerdir. ( )
Bir gazelin ilk beytine makta denir. ( )
Fuzuli üç dilde (Türkçe,Arapça,Farsça) divan oluşturmuştur. ( )
Mesnevilerin uyak düzeni aa ba ca da… biçimindedir. ( )

S10- Aşağıdaki boşlukları uygun sözcüklerle doldurunuz.(5P)
-Gazellerde beyit sayısı genellikle………………………….arasıdır.
-Kanuni Mersiyesini ………………………yazmıştır.
-Divan şiirinde kullanılan kalıplaşmış sanatlı güzel sözlere ………………………………………………. denir.
-Gazelin ilk beytine……………………………..son beytine………………………………….denir.

S11-Türklerin Divan Şiirine kazandırdığı nazım şekillerinin adını yazınız.(5P)

S12-Fuzuli’nin edebi kişiliği ile ilgili 5 mad****k çıkarımlarda bulununuz.(10P)


cevaplar:

1) Hacı Bektaşi Veli tarafından yazılmıştır.Yazar eserini döneminin tasavvuf ve hayat anlayışını,ilahi aşkı ve bu aşkın verdiği coşkuyu,İslam inancının kaynaklarını göstermek amacıyla yazmıştır.

2) •Aruz ölçüsü kullanılmıştır.
•Yaygın olarak tam ve zengin kafiye kullanılmıştır.
•Şekil ve dil olarak daha çok Arap ve Fars kültürünün,zevk,zihniyet ve estetik olarak ise Türk kültürünü yansıtır.
•Bütün güzelliğinden çok parça güzelliğine (beyit güzelliğine)önem verilmiştir.
•Konusunu günlük hayattan almaz.Soyut konular işlenir.Aşk konusu önemli yer tutar.

3) Ey göz!Gönlümdeki ateşlere gözyaşından su saçma,
artık böyle tutuşan ateşlere su fayda etmez.

4)Ateş-su kelimeleri arasında tezatlık sanatı vardır.Zıt kelimelerdir.
Mübalağa sanatı yapılmıştır.İçerisindeki aşk ateşi o kadar büyük ki bu ateşi suyun asla söndüremeyeceğini belirtiyor.

5)Bu beyitte şair: “Hz.Muhammed’in elini öpmeden ölürsem gömüldüğüm yerin toprağından testi yapın ve o testi ile Hz.Muhammed’e su verin.Ben ona yaşarken ulaşamadım ama toprağım ulaşsın.”demek istiyor.

6)Birim değeri:Beyit
Kafiye şeması: aa,ba
Nazım şekli:Beyit
**çüsü:Aruz ölçüsüdür.
7)Tema:Hz.Muhammed’e övgü.

8)Nesib:Giriş bölümüdür.Genelde mevsimler üzerine ya da doğa güzellikleri üzerine tasvirler yapılır.
Girizgah:Nesib bölümü ile methiye bölümünü birbirine bağlayan 1 ya da 2 beyitten oluşan bölümüdür.
Methiye:Adına kaside yazılan kişinin övüldüğü bölümdür.
Tegazzül:Kaside içinde gazel söyleme sanatıdır.
Fahriye:Şairin kendini övdüğü bölümdür.
Dua:Şairin övdüğü kimse için dua ettiği bölümdür.

9) Nasreddin Hoca fıkralarında dil süslü ve ağırdır. ( Y )
Ahlaki ve felsefi konularda yazılan rubailer bir dörtlükten oluşan şiirlerdir. ( D )
Bir gazelin ilk beytine makta denir. ( Y )
Fuzuli üç dilde (Türkçe,Arapça,Farsça) divan oluşturmuştur. ( D )
Mesnevilerin uyak düzeni aa ba ca da… biçimindedir. ( Y )

10) Gazellerde beyit sayısı genellikle………5-15………….arasıdır.
-Kanuni Mersiyesini ……Baki………yazmıştır.
-Divan şiirinde kullanılan kalıplaşmış sanatlı güzel sözlere …………mazmun…………. denir.
-Gazelin ilk beytine……matla………son beytine……makta……….denir.

11) Şarkı ve Tuyuğ

12)•Fuzuli şiirlerini Azeri Türkçesi ile yazmıştır.
•Divan edebiyatının en ünlü şairlerindendir.
•Aşk üzerine yazdığı binlerce beyitle kendini kabul ettiren bir şair olmuştur.
•Şiirlerinde genelde ilahi aşkı konu almıştır.
•Temelini bireysel duygu ve sevgide bulan şiir anlayışını geliştirmiştir.