10. sınıf türk edebiyatı dersi 2. dönem 2. yazılı soruları ve cevapları

S=1 Anonim halk şiiri nazım şekilleri nelerdir? (10 puan)
S=2 Âşık Edebiyatı nazım şekillerinden olan “koşma” konusuna göre çeşitlenmektedir. Konusuna göre koşma türlerini yazınız ve açıklayınız.
S=3 Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.
· Taşlamaya Divan edebiyatında ………………….; Batı edebiyatında ise …………… karşılığıdır.
· Ağıt türünün İslamiyetten önceki nazım şekline ………………..; Divan edebiyatındaki nazım şekline ………………. denir.
S=4 “Maniler sözlü halk edebiyatının bir koludur. Yaratıcısı adsız halk sanatçıları olan dörtlük biçimindeki şiir türüdür. Çoğunlukla 7 heceli ve 4 dizeli tek kıtadan oluşur. Birinci, ikinci ve dördüncü dizeler, birbiriyle uyaklı, üçüncü dize bağımsızdır. Manilerin karşılıklı atışma şeklinde olanları da vardır.”
S=5 Yukarıdaki açıklamalara uygun “Gelin-Kaynana atışması” yazınız.
S=6 “Türkü” nazım şeklinin özelliklerinden 5 tanesini yazınız.
S=7 Aşağıda yazılmış olan Nutuk ve Türkü’nün benzer ve farklılıklarını yazınız.

TÜRKÜ
Kağızman’a ısmarladım nar gele,
Gümüş kemer ince bele dar gele.

Baharda yayılır kuzu yan yana,
Benim yârim inci takar gerdana.

Benim yârim güzellerden bir tane,
İçlerinden sarı saçlı güldane.

Anonim




NUTUK
İy özin ansan bilen,
Var edeb öğren edeb.
İy edeb erkân bilen,
Var, edeb öğren edeb.

Edeb gerkdür kula,
Ta işi temiz ola,
Edebsüz girme yola,
Var, edeb öğren edeb.

Kaygusuz Abdal uyan,
Aşkı bil ışka boyan,
Şöyle dimişdür diyen,
Var, edeb öğren edeb.

Kaygusuz Abdal
S=8Anlatmaya bağlı edebi metinlerde yapı unsurları nelerdir?



CEVAP ANAHTARI
C= 1 Anonim halk şiiri nazım şekilleri:
a) Türkü
b) Mani
c) Destan
C=2 Konularına göre koşma türleri:
d) Güzelleme: Aşk, güzellik, tabiat, hasret gibi konuları işler.
e) Koçaklama: Yiğitlik, kahramanlık gibi konuları işler.
f) Taşlama: Bir olayı veya bir kişiyi eleştirir.
g) Ağıt: Acıklı bir olay veya ölüm sebebiyle duyulan üzüntüyü dile getirmek için söylenmiş manzumelerdir.
C= 3 Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.
h) Taşlamaya Divan edebiyatında HİCİV, Batı edebiyatında ise SATİR karşılığıdır.
i) Ağıt türünün İslamiyetten önceki nazım şekline SAGU, Divan edebiyatındaki nazım şekline MERSİYE denir.

C=4 Mani atışması yazılmasında dikkat edilecek hususlar:
j) Konuya uygun seçilmesi.
k) Karşılıklı atışmaya yönelik olması ( Bir maninin Kaynana,diğer maninin Gelin tarafından dile getirilmesi).
l) Birinci, ikinci ve dördüncü dizelerin birbiriyle uyaklı ve üçüncü dizenin bağımsız olması.
m) Maniler ayrı ayrı 4 dizeli tek kıtadan oluşması.
C=5 Türkü;
n) Türküler 8’li veya 11’li hece ölçüsüyle söylenir.
o) Türkülerde aşk, tabiat, güzellik vb. konular işlenir.
p) Türkülerde asıl sözler bentlerde dile getirilir.
q) Her bendin sonunda kavuştak denilen bölümler vardır.
r) Türküler söylendikleri yere göre değişiklik gösterir.
C= 6 Benzer ve farklı yönleri:
· İkisinde de başlık yoktur.
· İkisi de kafiyelidir.
· Dilleri sadedir.
· Konuları farklıdır.
· Nutuk dizeden, Türkü beyitten oluşmuştur.
· Nutuk’un son dizesinde şairin mahlası vardır; Türküde yoktur.
· Nutuk’un şairi bellidir; Türkü ise anonimdir.
· Nutuk, Dini-Tasavvufi Halk Edeb. Ürünüdür; Türkü, Anonim Halk Edeb. Ürünüdür.
C=7 Yapı;
s) Olay b) Kişi c) Mekan d) Zaman
unsurlarından oluşur.